Objektifin (Lensin) Yapısı, Görevi ve Çeşitleri
Objektifler (lensler); çok sayıda, değişik diyoptri değerlerine sahip merceklerden oluşan ve görüntüyü toplayarak makinenin içine aktaran optik cihazlardır.
Günümüzde modern objektifler, 8-10, gelişmiş bazı objektifler ise daha fazla sayıda merceğin biraraya gelmesi ile oluşurlar.
Objektiflerin içinde merceklerden başka netleme, (ve varsa) zoom işlevi için çeşitli sayıda ve özellikte motorlar, çarklar, elektronik parçalar bulunur.
Bu elemanlar, objektifin içinde yer alan merceklerin pozisyonlarını değiştirerek netlik mesafesini ayarlama ve zoom objektiflerde görüntünün yakınlaştırılıp uzaklaştırılma (zoom) işlevini sağlarlar.
Objektifin içinde yer alan ve çekim işlevi için en önemli unsurlardan biri olan yapı ise diyaframdır.
Diyafram makinenin gövdesine değil, objektife ait bir yapıdır.
Objektifler insan gözüne benzer optik özelliklere sahiptir. Gözümüzde ışık kontrolü iris adı verilen özel bir yapının oluşturduğu pupil adlı deliğin kısılıp genişlemesi ile sağlanırken, objektiflerde bu görev diyafram adı verilen özel bir mekanizma ile sağlanır. Kornea ve göz merceği görüntüyü retinaya düşürmeye yararken göz merceğinin esnek yapısı sayesinde incelip kalınlaşarak netleme işlevi yerine getirilir. [40 yaşlarından sonra ortaya çıkan yakını görememe sorunu (presbiyopi) göz merceğinin elastikiyetindeki azalma nedeniyle oluşan bir durumdur. ]
Objektifin dış bölümünde zoom işlevini kontrol etmek üzere zoom çemberi (bileziği), manuel netleme için ise netlik çemberi yer alır.
Bunun dışında odak modu düğmesi, görüntü sabitleyici düğmesi, elektronik veri yolu pinleri gibi yapılar yer alır.
Diyaframın Yapısı ve Fonksiyonu
Diyafram; objektifin içinde, ön mercek gurubu ile arka mercek gruplarının arasında yer alan ve değiştirilebilir çapa sahip bir delik oluşturma amacıyla yapılmış özel bir mekanik sistemdir.
Diyafram yaprakları (bıçakları) adı verilen özel tasarımlı çelik yapılar ortada bir delik bırakacak şekilde birleştirilmiştir. Bu bıçakların bağlı olduğu çark sistemi hareket ettirilerek, ortalarındaki deliğin çapı değiştirilir.
Bu deliğin çapı, eskiden dış diyafram halkası ile kontrol edilirken, günümüzde objektifin içine yerleştirilmiş küçük bir elektrik motoru vasıtasıyla elektronik olarak, makine gövdesi üzerinden kontrol edilmektedir.
Makine gövdesi ile objektif arasındaki bilgi ve elektrik bağlantısı objekjtifin arka bağlantı bölümünde yer alan pinler vasıtasıyla sağlanır. (Pin: Elektriksel teması sağlamak ve sinyali aktarmak için yapılmış metal çivi şeklinde bağlantı elemanı)
Diyaframın 2 tane temel vazifesi vardır:
- Makinenin içine girecek olan ışığın şiddetini (miktarını) kontrol etmek,
- Net görülen alanın ne kadar mesafeyi kapsayacağını kontrol etmek (net alan derinliği)
Bu ayarların nasıl yapılacağı ve fotoğraf üzerine etkileri “Manuel Modda DSLR Kullanımı” dersinde ayrıntılarıyla anlatılacaktır.
Objektifin ön kısmında filtrelerin monte edilmesi için objektifin büyüklüğüne göre değişen çaplarda dişli yuvası yer alır.
Bu yuvanın çapı ø işareti ile temsil edilir. Örneğin ø=62 demek; 62 mm çapa sahip filtre takılabilir demektir.
Objektiflerde Odak uzaklığı kavramı
Netlik yapmış objektife dışarıdan gelip belirli bir merkezde toplanan ışığın, bu toplanma noktasıyla algılayıcı düzlem yani sensör arasındaki mesafeye odak uzaklığı denir. Odak uzaklığı mm cinsinden ölçülür ve objektiflerin tanımlanmalarında kullanılan bir birimdir.
Objektifin açısı (görüş açısı)
Görüş açısı: Objektifin sensör yüzeyine aktardığı görüntünün sınırlarının görüntü merkezinde yaptığı açıdır.
Bu değer odak uzaklığı ile ters orantılıdır. Yani odak uzaklığı arttıkça görüş açısı azalır.
Odak uzaklığı 50mm olan standart objektif için görüş açısı yaklaşık 46 derecedir. Bu değer 100mm için 24, 200mm için 12, 35mm için 54, 20mm içinse 84 derece olur.
Full Frame (35 mm formatı) için yaklaşık olarak 50mm odak uzaklıklı objektif insan gözünün verdiği etkiyi verir. Bu değerin biraz altı geniş açı, üstü ise dar açılı görüntü sağlar.
Objektiflerin kadraj içine dahil edebildikleri alana kaplama alanı denir. Bu alan, objektifin bakış açısı ile ilişkilidir.
Genel olarak objektifleri görüş açısına göre 5 grupta toplayabiliriz.
Normal Objektifler:
35-50 mm’lik odağa sahiptirler. Sokak fotoğrafçılığı için idealdirler.
Geniş Açılı Objektifler:
35 mm’nin altındaki odak uzaklığına sahip objektifler daha geniş kaplama alanına sahiptirler. Manzara ve dar alan çekimleri için idealdirler.
Dar Açılı (Tele) Objektifler:
50 mm’nin üzerindeki odak uzaklığına sahip objektifler daha dar kaplama alanına sahiptirler. 85-135 mm aralığındaki lensler ideal PORTRE Lensleridir.
Balık Gözü Objektifler:
6 -16 mm arasındaki objektiflerdir.
Değişken Odaklı Objektifler:
Özel bir mekanizma yardımı ile objektifin odak uzaklığı değiştirilebilir. Bu da kullanıcıya verilen değerler arasındaki bütün objektifleri kullanıyormuşcasına bir rahatlık sağlar. Bu objektiflerde odak uzaklığı iki numara ve bunların arasına ‘-‘ işareti konularak gösterilir. Örneğin 24-70mm, 70-200 mm gibi. Bu, objektifin değişken odak uzaklığına sahip olduğu anlamına gelir.
Bu genel sınıflamanın dışında öze amaca yönelik objektifler de bulunmaktadır. Makro objektifler bunlardan biridir.
Makro Objektifler:
Küçük nesneleri daha yakından çekebilmek için üretilmiş lenslerdir. Genel olarak Tele Objektif (Dar Açılı) sınıfı içinde yer alırlar. 60mm, 90 mm, 100 ve 105 mm gibi özel olarak makro amaçlı üretilmiş lensler bulunmaktadır. Bir lensin en yakına netleyebileceği mesafeye MİNİMUM NETLEME MESAFESİ denir. Temel özellikleri diğer lenslere göre daha yakın mesafelere odaklama yapabilecek şekilde kısa minimum netleme mesafesine sahiptirler.
