Aynalı ve Aynasız Fotoğraf Makinesinin Yapısı
En iyi makineye sahip olan fotoğrafçı en iyi fotoğrafı çekseydi, en iyi daktiloya sahip olan yazar da en iyi romanı yazardı.
Ara GÜLER
DSLR (Digital Single Lens Reflex)
Single Lens Reflex’in anlamı Tek Objektif Yansıtma demektir ve objektiften gelen görüntünün bir ayna ve prizma sistemi vasıtasıyla vizöre(bakaca) aktarıldığı fotoğraf makinelerine bu ad verilir. Vizörden bakarken gördüğümüz görüntü de sensöre düşen görüntü de aynı objektiften gelmektedir. Çekim sırasında deklanşöre basınca ayna yukarı doğru kalkar ve perdenin önünden çekilir. Perde de açılınca görüntü sensöre düşer. Bu esnada vizördeki görüntü geçici olarak devre dışı olur. Perde, enstantane süresi dolunca geri kapanır ve ayna eski yerine gelerek görüntüyü tekrar vizöre yansıtır.
Bakacın optik sisteminin ayrı, görüntüyü çeken objektifin ayrı olduğu TLR’ler ya da Telemetreli (Rangefinder) gibi farklı yapıda makineler de üretilmiştir.
SLR’lerden farkı film yerine sensör bulunmasıdır. Bu nedenle Dijital SLR (DSLR) olarak adlandırılırlar. Temel çalışma prensibi filmli makinelerle aynı olmakla birlikte, görüntüyü film yerine dijital sensör üzerine düşüren ve bu görüntüyü sayısal olarak dijital hafıza araçlarına(SD Kart, Harddisk vb) kaydeden makinelerdir.
Aynalı ya da aynasız tüm DSLR kameralar Body (gövde) ve Lens (objektif) olmak üzere 2 yapıdan oluşurlar.
Aynasız Değiştirilebilir Lensli Fotoğraf Makineleri
Aynalı DSLR’lerde yer alan ayna, makinede önemli bir hacim kaplamakta olup, makinenin gerek hacminin gerekse ağırlığının artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle kamera üreticileri DSLR nin içinden aynayı çıkararak, optik vizör yerine dijital vizör koymak suretiyle hem makinenin boyutlarında hem de ağırlığında ciddi bir azalma sağladılar.
Aynasız değiştirilebilir objektifli fotoğraf makinelerinde optik vizör bulunmayıp, vizör içine yerleştirilmiş ikinci bir ekran ile fotoğrafı çekeceğimiz kadrajı görürüz. (*Kadraj: kelime anlamı çerçevedir, fotoğraf karesi ve vizörde yer alan görüntü demektir)
Aynasız kameraların diğer özellikleri DSLR’ler ile aynı ya da benzerdir. Küçük ve hafif oluşlarına karşın DSLR’ler gibi büyük sensörleri mevcuttur. Günümüzde tüm üreticiler aynalı üretimini sonlandırma noktasına gelmiş olup, makine ve lens sistemlerini tamamaen aynasız olacak şekilde revize etmiş bulunmaktadırlar.
Aynasız kameraların elde ettikleri tek avantaj ağırlık ve büyüklüklerindeki azalma değildir. Aynanın ortadan kalması sayesinde çekim sırasında oluşacak deklanşör gecikme süresi kısalmış ve aynanın kalkış hareketi sırasındaki sarsıntı azalmıştır.
Buna ek olarak aynanın mevcudiyeti nedeniyle objektifin arka bağlantı yuvası ile sensör arasındaki mesafe (Flange Back) kaçınılmaz olarak daha büyük idi. Flange Back büyüdükçe görüntü keskinliğinde kayıp yaşanır. Ayna çıkarıldığı için Aynasız kameralarda bu mesafe (Flange Back) daha kısalmış olduğundan görüntü keskinliği artmıştır.
Flange back mesafesi her makine üreticisinin kendi standardını oluşturduğu yapıya göre farklıdır. Bağlantı odak mesafesi kısa olan makinelerde bağlantı odak mesafesi daha uzun olan lensleri mesafeyi uzatmak için araya adaptör ekleyerek uyumlu hale getirilebilir. Ama bunun tersi mümkün değildir. Yani aynasız makinelerde kullanılan lensleri mesafe kısa kalacağı için aynalı makinelerde kullanamayız. Örneğin yeni çıkan aynasız EOS R makinede EF lensleri adaptör ile kullanabiliriz. Ama aynasız RF serisi lensi EOS serisi DSLR de kullanamayız.
Aynalılarda aynada yer alan, ışığı AUTOFOCUS SENSÖRÜNE düşürmeye olanak tanıyan özel ışık geçirgen alanlardan aktarılan ve Submirror denilen alt aynadan yansıtılan görüntü kullanılarak netleme yapılmaktadır. Aynasız kameralarda ise netleme algısı görüntü sensörü ile gerçekleşmektedir ve sensör yüzeyinin tamamına yakını netleme için kullanılabilecek duruma gelmiştir. Bu sayede netleme noktası sayısı kıyaslanamayacak derecede artmıştır.
Aynalı DSLR’ler PHASE DETECTION yöntemi ile netleme gerçekleştirir. Faz (aşama) algılama teknolojisi, kameraya giren ışığı iki ayrı ışına ayırır. İki parça birleştiğinde görüntü odakta olur.
Ancak aynalı makineler özellikle LIVE VIEW (canlı önizleme) modunda iken ayna asıl pozisyonundan çekilip yukarı kalktığı için Faz algılma yöntemi devredışı olur ve bunun yerine CONTRAST DETECTION yöntemi ile netlik yapabilirler ki bu oldukça yavaş ve kararsız bir netleme türüdür. Adından da anlaşılacağı gibi, kontrast algılamalı otomatik odaklama, odağı bulmak için sahnenizdeki kenarlar arasındaki kontrastı kullanır. Kontrast algılamalı AF, kameranın sensöründe yer alan piksellerdeki kontrastı analiz eder ve doğru odaklanma noktasını bulana kadar lensin netlemeden sorumlu merceklerini ileri geri hareket ettirir. Kontrast en yüksek seviyede olduğunda konu odaktadır ve netlik tamamlanmıştır. Kontrast tespiti son derece doğrudur çünkü netleme yazılımı kameranın sensöründeki her kontrast noktasını piksel piksel analiz eder. Doğal olarak bu süreç biraz zaman alıcıdır. Bu nedenle aynalıların video çekiminde netleme performansı çok düşüktür.
Buna karşın 2024 yılı itibariyle aynasız fotoğraf makineleri hem fotoğraf hem de video modunda da son derece hızlı ve kararlı netleme yapabilirler, netleme noktları ve netleme bölgeleri geniş bir alanda kolaylıkla değiştirilebilir. Bunun nedeni günümüz aynasız kameralarında ilave bir otofokus sensörü bulunmayıp, görüntü sensörünün aynı zamanda otofokus sensörü olarak işlev görecek şekilde üretilmiş olmasındandır. 2024 yılı itibariyle güncel aynasız kamera sistemleri üretici markaya göre Hybrid ya da Dual Pixel sensör teknolojisi ile üretim yapmaktadırlar ve faz algılama için gerekli sensörler, görüntü sensöründeki piksellerin yanına yerleştirilmiş özel nano diyotlar halindedir. Aynı zamanda kontrast algılama sistemi de görüntü sensörü ile sağlandığından iki sistem birlikte ve ihtiyaca göre kullanıldığından daha hızlı ve kararlı netleme yapılabilmektedir. Özellikle dokunmatik ekranda dokunulan alanda yer alan nesneye netlemenin yapılabilmesi ve bunun sensörün en az %80’lik bir alanında mümkün olması aynasız DSLR’leri otofokus açısından bariz olarak öne çıkarmış bulunmaktadır.
